پرچم، بیرَق یا درَفش، نماد یک گروه اجتماعی، تیم، سازمان، حکومت یا کشور است. پرچم، بیشتر بر روی پارچه یا کاغذ و به صورت رنگی ساخته یا تولید میشود. در قدیم، پرچم نماد اتحاد و تمایز در جنگها بهشمار میرفت و نشان از همبستگی یک ملت بودهاست
پیرامون واژه
طبق منابع ترکیهای واژه «پرچم» که به صورت وامواژه در ترکی عثمانی وجود داشته بود، واژهای پارسی است که همان «پرچم» یا «پرچمنده» و «برچم» یا «برچمنده» معنی میدهد و از «پر» («بر» به معنی «جلو» یا «رو» و «بالا») و فعل «چمیدن» به معنی «پیچ و خم خوردن» تشکیل شدهاست.در لغتنامه دهخدا جزء واژههای پارسی دستهبندی شدهاست، برخی محققان گفتهاند این واژه ریشه خارجی دارد اما شواهدی در این باره در دست نیست. این واژه در آغاز به معنی دیگری بود اما بعدها در ایران جای واژه ترکی «بیرق» را گرفتهاست
بر سر بیرق بلاف پرچم گوید منمطرهٔ خاتون صبح بر تتق روزگار
به موی یا دم غژگاو را که بر سر درفش و نیزه میبستند پرچم منگوله یا شرابهٔ ابریشمی، میگفتند.این واژه با مرور زمان، به حکم اطلاق جزء بر کل، بر خود بیرق یا درفش نیز اطلاق شده و نخستین فرهنگستان ایران کاربرد آن را به همین معنی و به جای علم و بیرق تأیید کردهاست. در گذشته به پرچم یا بیرقی که در جنگها استفاده میشده «درفش» میگفتند که آن هم از فعل «درَفشیدن» یا «درُوْشیدن» که به معنی «نوعی لرزیدن» است. از دیگر واژههای بیگانه و عربی برای این واژه در زبان فارسی «عَلَمْ» میباشد.عَلَم از ریشهٔ علم بوده و در قدیم معنی «شناساننده» داشتهاست. از آنجا که پرچم هر قبیله باعث میشده که در بین قبایل دیگر شناخته شوند، بهمرور معنی علم تغییر یافته و امروزه معنای «پرچم» میدهد.
تاریخچهوضعیت قانونی بیحرمتی به پرچم میان کشورها
پیشینه استفاده از پرچم در بین قبایل، چه در جنگ و چه در صلح، به روزگار باستان بازمیگردد. آن گونه که از منابع تاریخی بر میآید، تمدنهای گوناگون، شرق و غرب از آن بهره میجستهاند هر چند بهطور دقیق مشخص نیست که نخستین بار استفاده از آن توسط چه کسی و در چه زمانی بودهاست.
واضح است که پرچم، بهدلیل اینکه نماد همبستگی لشکر بوده، یکی از اهداف دشمن برای از بین بردن پرچمدار و به زمین انداختن پرچم برای تضعیف روحیه جنگی لشکر مقابل بهشمار میرفتهاست. در بسیاری از جنگها یکی از منصبهای مهم، «پرچمداری» بودهاست؛ به گونهای که هر گاه پرچم از دست پرچمدار میافتاده، نوعی شکست و از هم گسیختگی برای لشکر بهشمار میآمدهاست.